BARSZCZ SOSNOWSKIEGO - NIEBEZPIECZNA ROŚLINA!

Barszcz Sosnowskiego zw. „zemstą Stalina” (месть Сталина) – niebezpieczna, agresywna roślina inwazyjna, niezwykle trudna do zwalczenia.

Barszcz Sosnowskiego (Heracléum sosnówskyi) to bardzo niebezpieczna roślina, kontakt z nią może się skończyć tragicznie, nawet poparzeniem II i III stopnia. Rośliny należy unikać. Niebezpieczny jest sok z różnych części roślin, którego w okresie kwitnienia jest najwięcej.

Wytwarza furanohumaryny - związki chemiczne pochodzenia organicznego zawarte właśnie w jej wodnistym soku oraz w wydzielinie włosków gruczołowych.

Zagrożenie dla zdrowia ludzi stanowią furanokumaryny, które po wniknięciu do komórek skóry wnikają pomiędzy nici DNA. W obecności światła słonecznego, w szczególności ultrafioletowego komórki pękają od wewnątrz, tworząc pęcherze powodujące oparzenia II i III stopnia.

Objawy mają charakter oparzenia, na skórze występuje początkowo rumień, następnie mogą pojawić się pęcherze, które mogą pękać tworząc nadżerki. Mogą to być miejsca silnie zaczerwienione, silnie piekące, z wydzielaniem się miejscowej martwicy skóry. Oparzenia są podobne do oparzeń związkami chemicznymi. Poparzenia mogą być bardzo głębokie i trudne do wyleczenia.
Objawy w postaci zaczerwienienia skóry i pęcherzy ropnych nasilają się w ciągu doby. Stan zapalny utrzymuje się przez około 3 dni. Rany goją się tygodniami, pozostawiając później bardzo widoczne blizny. Miejsca podrażnione na skórze zachowują wrażliwość na światło ultrafioletowe nawet przez kilka lat.
Problemem jest opóźniona reakcja toksyn, a oparzenie nie jest odczuwalne i widoczne od razu, jak w przypadku np. pokrzywy, wychodzi ono po kilkunastu godzinach lub kilku dniach w zależności od pogody. Zanim pojawią się objawy oparzeń, mija długi czas, przy nieświadomości ryzyka ofiary oparzeń, które nierzadko długo i intensywnie mają do czynienia z rośliną - zwłaszcza narażone są dzieci.
Na siłę reakcji ma wpływ osobista wrażliwość poszczególnych osób, a poza tym zwiększa się ona w wysokich temperaturach i przy dużej wilgotności powietrza, w tym także w przypadku silnego spocenia się.
Zagrożenie roślina stwarza nie tylko wtedy, gdy ją dotykamy bądź wycinamy, ale także w upalne dni, gdy olejki eteryczne są wydzielane samoistnie i unoszą się w jej pobliżu (mogą także powodować poparzenia).
Kwiatostany są także bardzo niebezpieczne, gdzie oprócz soku wytwarzany jest pyłek, który także zawiera furanohumaryny. Po naświetleniu słońcem w bezwietrzny upalny dzień może on poparzyć płuca od wewnątrz.
Osoby o ciemnej karnacji są dużo odporniejsze na poparzenia, najbardziej wrażliwe są osoby o bardzo jasnej karnacji.

Jak rozpoznać roślinę ?
Roślina przypomina ogromny koper, który osiąga od 1 do 4 m wysokości, a średnica łodygi mierzy do 10 cm. Jest głęboko podłużnie bruzdowana, zwłaszcza w górnej części, wewnątrz pusta, rzadko owłosiona, mocniej owłosione są ogonki liściowe. U góry zielona, ku dołowi zwykle pokryta purpurowymi plamkami. Duże białe baldachy kwiatostanów mają do 50 cm średnicy.
Duże liście są skrętoległe, pierzastodzielne o średnicy do 150 cm. Składają się z dość szerokich i przeważnie tępo zakończonych lub nagle, krótko zaostrzonych odcinków. Rozety młodych rośliny również mają wielkie rozmiary.
Blisko spokrewnionym i równie kłopotliwym gatunkiem inwazyjnym jest barszcz Mantegazziego (Heracleum mantegazzianum), który ma również ogromne liście podzielone na węższe i ostro zakończone odcinki. Promienie baldachów w barszczu Mantegazziego pokryte są wąskimi, przejrzystymi i błyszczącymi brodawkami, podczas gdy na barszczu Sosnowskiego są krótko owłosione.
Ponieważ nazwy tych gatunków uznawane były za synonimy, rzeczywisty stan rozprzestrzenienia obu pozostaje niejasny.

Zwalczanie
Skutecznym opryskiem przeciw barszczom spośród herbicydów są środki chemiczne zawierające glifosat, główny składnik Roundup-u. Niszczenie mechaniczne jest skuteczniejsze i polega na ścinaniu pędów kwiatostanowych podczas pełni kwitnienia. Wcześniejsze ścięcie roślin może spowodować ich regenerację i późniejsze rozsianie zawiązanych w międzyczasie nasion. Barszcz jest rośliną monokarpiczną i po zakwitnięciu zawsze obumiera, takie działanie eliminuje populację. Metoda ta wymaga jednak konsekwentnego stosowania przez szereg lat, ponieważ zalegające w gruncie tysiące nasion zachowują zdolność kiełkowania nawet do 5 lat.

Barszcz Sosnowskiego w gminie Miękinia
Dotychczas nie odnotowano występowania tej ekspansyjnej i inwazyjnej rośliny na obszarze gminy Miękinia. Do tej pory były dwa zgłoszenia o ewentualnym występowaniu Barszczu Sosnowskiego, tak jedno jak i drugie nie potwierdziło się. Rośliną, którą zaobserwowano w Krępicach okazał się barszcz zwyczajny (Heracleum sphondylium) - roślina lecznicza stosowana do zmniejszania obrzęków i przeciw biegunce. Młode pędy używane są do dziś, jako składnik sałatek i przyrządzane są jak szpinak, a wywar z ziela przypomina w smaku bulion.
Roślina z Brzeziny to dzika marchew (Daucus carota) – można ją spotkać dosłownie wszędzie, rośnie w ogrodach, przydrożach, rowach. Korzeń tej rośliny, przypomina korzeń marchwi zwyczajnej i jest on jadalny, zawiera wiele substancji odżywczych (witaminy, minerały). Białe kwiaty można spożywać od razu po zerwaniu, a jej nasiona są dobrym dodatkiem do zup, gulaszy oraz herbat ziołowych.