BITWA POD WIEDNIEM (1683 r.) - NIE TYLKO O FILMIE

Ten dramat historyczny – superprodukcja, wchodzi na ekrany kin już 11 września 2012 roku jako premiera światowa, a w Polsce pojawi się 12 października. Reżyserem filmu jest Włoch, Renzo Martinelli, a w obsadzie polscy aktorzy.

Po wielu tygodniach oblężenia Wiednia przez wojowników Imperium Osmańskiego, po prawie 11 godzinnej nawale artyleryjskiej, husaria polska pod wodzą Jana III Sobieskiego w 30 minutowej szarży gromi armię Wielkiego Wezyra i ocala Europę przed nawałą islamską.

Warto wiedzieć kim byli ci obrońcy chrześcijaństwa, którzy nosili skrzydła husarskie mocowane do pancerza.

Husarz – samo słowa usar lub gusar znaczy po serbsku tyle co wolny junak lub nawet rozbójnik. Narodziny husarii w Polsce datować możemy na podstawie rejestrów na rok 1500. Racowie  - węgierska nazwa Serbów, podejmują w wojsku polskim i litewskim służbę najemną ( zaciężną ). W 1501 roku Polacy zaczęli służyć na wzór racki. Charakterystyczną bronią husarską była kopia zwana w dawnych czasach drzewem, długości około 5 metrów, lekka bo wewnątrz pusta. Dosięgała pikiniera i przełamywała jego obronę. Husaria dawała sobie świetnie radę z kornetami rajtarskimi strzelającymi tzw. karakolem. Wykazywała wyższość w starciu z tureckimi spahisami i kozakami zaporoskimi.

Natomiast przeciwko ruchliwej jeździe tatarskiej, stosującej system zwrotów, uników, pozorowanej ucieczki ( tańca tatarskiego ) kopie okazywały się mało skuteczne. Tatarów husarze gromili ogniem  pistoletów i bandoletów, szablą, pałaszem lub koncerzem. Dla husarii zawsze najgroźniejszy był zwarty ogień muszkietów piechoty zachodnioeuropejskiej czy janczarskiej. Skrzydłami zdobili swoje ramiona nie tylko Turcy, ale też Tatarzy, wpływ mody tatarskiej na polską modę wojskową był znaczny, Polacy odrzucili kusze i przyjęli łuk refleksyjny.

Skrzydło orle miało swą odwieczną konotację symboliczną, jako znak lotności, a szpon  - drapieżności. Istnieje przekaz, że był to znak nadawany  przez wodza Hunów Atyllę, najmężniejszym wojownikom. W tym elemencie należy upatrywać istoty genezy skrzydła husarskiego.

W  roku 1776 husaria ostatecznie odrzuciła skrzydła i zbroje, a przekształciła się w  kawalerię narodową. Husarze służyli do decydujących przełamujących szarż, nie wysyłano ich na podjazdy, harce czy pogoń za uciekającym przeciwnikiem. Spieszeni byli tylko w wyjątkowych okazjach i wtedy stawali się formacją strzelczą.

W tym okresie ustaliła się organizacja polskiej jazdy zaciężnej na bazie pocztów towarzyskich. Rotmistrz  „zatrudniał ‘’ znanych sobie żołnierzy towarzyszy którzy brali na siebie obowiązek wystawienia pocztów. Z tego powodu roty miały różną liczebność, a w skład ich wchodzili strzelcy, arkebuzerzy, czy pancerni ( kozacy ) Przez dwa wieki husaria  odnosiła wspaniałe zwycięstwa, Orsza 1514, Obertyn 1531, Byczyna 1588, Kircholm 1605, Chocim 1621 i 1673, wyprawa na czambuły 1672, Lwów 1675, Wiedeń 1683.

Husaria pozostała w świadomości Polaków jazdą wspaniałą - łączy motywy sarmackie czerpane z ducha rzymskiego i ze świata Orientu, tak o Husarii mówi jej wybitny znawca profesor  Zdzisław Żygulski  Jun.

Woytek Kopacz

Opracowano na podstawie:
Husaria Polska – Zdzisław Żygulski Jun
Odsiecz Wiedeńska – Zdzisław Żygulski Jun