CZY URZĘDNIK ODPOWIE ZA BŁĘDY?

Na razie jest tak, że zazwyczaj dobra lub zła wola urzędnika, zaczynając od młodszego referenta przez inspektorów, kierowników wydziałów, dyrektorów departamentów i kierowników jednostek administracyjnych, decyduje o tym, jak sprawnie zostanie załatwiona nasza indywidualna sprawa w konkretnym urzędzie.

Sytuacja ta ma się rzekomo zmienić, a to za sprawą ustawy z 20 stycznia 2011 roku o  odpowiedzialności majątkowej funkcjonariuszy publicznych za rażące naruszenie prawa.

Ustawa została już podpisana przez Prezydenta i rozpoczyna się trzymiesięczny okres jej vacatio legis (od ogłoszenia w Dzienniku Ustaw). Co dają nam przepisy w niej zawarte?

Dają zbiurokratyzowaną i nie łatwą w wykorzystaniu instytucję dochodzenia odszkodowania. Ustawa ta wprowadza przesłanki takiej odpowiedzialności, na które składają się: prawomocne orzeczenie sądu lub ugoda, na mocy której zostało wypłacone odszkodowanie za szkodę wyrządzoną przy wykonywaniu władzy publicznej z rażącym naruszeniem prawa. Naruszenie tego prawa zostało spowodowane zawinionym działaniem lub zaniechaniem funkcjonariusza publicznego. Rażące naruszenie prawa zostało stwierdzone zgodnie z art. 6 ustawy (który stanowi katalog sytuacji ocenianych jako rażące naruszenie prawa).
Powyższe trzy przesłanki muszą zostać spełnione łącznie.

Jeżeli klientowi urzędu zostanie przyznane odszkodowanie, kierownik podmiotu, który je wypłacił w ciągu 14 dni przesyła do prokuratora okręgowego wniosek o przeprowadzenie postępowania wyjaśniającego. Prokurator ma zatem ustalić, czy istnieją przesłanki do wytoczenia powództwa przeciwko urzędnikowi. Jeśli tak, to jeszcze przed złożeniem pozwu, prokurator wezwie pisemnie urzędnika do dobrowolnej zapłaty żądanej kwoty w określonym terminie. Jeżeli ten dobrowolnie nie zapłaci, wówczas sprawa trafi do sądu cywilnego. Natomiast, jeżeli prokurator nie dopatrzy się uchybień, odmówi wytoczenia powództwa.

W myśl ustawy odszkodowanie ustala się w wysokości pełnego odszkodowania określonego na zasadach określonych w Kodeksie cywilnym, jednak nie może ono przewyższać kwoty dwunastokrotności miesięcznego wynagrodzenia przysługującego funkcjonariuszowi publicznemu. Gdy rażącego naruszenia prawa dopuści się wspólnie kilku funkcjonariuszy publicznych, obowiązkiem zapłaty odszkodowania będzie można ich obciążyć proporcjonalnie do stopnia ich przyczynienia się do rażącego naruszenia prawa oraz stopnia ich winy. Natomiast w przypadku niemożności ustalenia stopnia przyczynienia się i stopnia winy poszczególnych funkcjonariuszy, urzędnicy ci odpowiedzą w częściach równych.

Jak wyliczyłem, w postępowaniu tym, uwieńczonym wypłatą odszkodowania potrzebne są trzy orzeczenia: sądu administracyjnego, sądu powszechnego w sprawie odszkodowania od Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego oraz wyroku zasądzającego odszkodowanie od urzędnika. Znając sprawność sądów w wydawaniu orzeczeń kończących postępowanie, komplikowanie spraw przez same sądy i ich wtórną opieszałość i notoryczne dopuszczanie do przewlekłości postępowania, ustawa ta niczego nie zmieni. No, może poza jednym – od tej pory urzędnicy będą się bali wydać jakąkolwiek decyzję, aby nie narażać się na procedurę związaną z naruszeniem prawa i zapłatą z własnej kieszeni odszkodowania.

A jaka jest wasza opinia, drodzy czytelnicy?

Patryk Medyński