Czerwona środa w Środzie

„Czerwona” środa popielcowa w Środzie Śląskiej 14.02.1945 r. godz. 9.00. Po ostrzale artyleryjskim dział dalekiego zasięgu i zniszczeniu punktów obserwacyjnych w wieży kościoła farnego pod wezwaniem św. Andrzeja Apostoła.

Wojska sowieckie 181 Dywizji Piechoty od północy i 359 DP od południowego zachodu zajęły Środę Śląską. Niemcy wycofali się w kierunku Wrocławia, pozostawiając w magazynach wojsk lotniczych Luftwaffe różnoraki sprzęt i wyposażenie, który zgromadzony był obok stacji kolejowej Zameczek, w magazynach piwnych Kipkiego. Do maja 1945 r. przy komendanturze sowieckiej działa zarząd niemiecki, ostatecznie ludność niemiecka głównie osoby starsze oraz kobiety i dzieci będą mieszkać do 1947 r., potem opuszczą miasto udając się do zachodnich landów. 

 

W lecie 1945 r. zaczynają przyjeżdżać Polacy, których deportowano z Kresów oraz ci, którym sowiecka NKWD i sprzedawczyki z UB i PPR zagrażali utratą wolności i życia. Wielu z tych przyjezdnych należała do organizacji niepodległościowych, jak Armia Krajowa czy potem do zrzeszenia Wolność i Niezawisłość. Z myślą o tych też „żołnierzach wyklętych” powstaje w Środzie Śląskiej pamiątkowy obelisk poświęcony - ŻOŁNIERZOM POLSKIM.

Honorowi i Ojczyźnie zawsze wierni!  

Tak zostało zatytułowane podziękowanie, za cegiełkę złożoną na budowę pomnika w naszym mieście pn. Żołnierzom Polskim. Pomysłodawcą oraz po części wykonawcą, który przepracował dziesiątki a może setki godzin fizycznie, przy przygotowaniu terenu i montażu był mój ojciec, śp. Władysław Kopacz. Po wielu „przedziwnych” trudnościach płynących z Warszawy (nacisków, aby pomnik upamiętniał komunistyczną władzę), po umieszczeniu aktu erekcyjnego w butelce po tanim alkoholu (w wyniku protestu Władysława Kopacza - akt umieszczono w metalowej tubie) oraz zakazie umieszczenia orła w koronie na głównej płycie  obelisku, odsłonięcie pomnika nastąpiło 14 lipca 1985 r. o godz 13.00, na średzkim dolnym rynku, w obecności kompani reprezentacyjnej WP, generalicji oraz tłumów Średzian.  

Władysław Kopacz, jako przewodniczący komitetu ds. budowy witając gości i mieszkańców Środy Śląskiej -  powiedział wówczas: „Niechże obecne i następne pokolenia Polaków wiedzą, że w tym pomniku zawarte jest całe minione tysiąc lat Państwa Polskiego oraz życie Wojów, Rycerzy, Żołnierzy Legionistów, Żołnierzy Partyzantów oraz Żołnierzy Wojska Polskiego walczących o Polskę na wszystkich frontach, poległych i bestialsko pomordowanych przez okupantów tak z zachodu i też ze wschodu”.

Udało się! Pomimo, że wcześniej byli obrońcy armii sowieckiej, związani z nurtem lewicowym, którzy chcieli pomysł upamiętnienia polskich bohaterów na średzkim rynku zniweczyć, przez swoje knowania doprowadzili do tego, że odwołano już zamówione i zakupione bloki granitowe w Strzelinie, dopiero po interwencji pułkownika inż. Jana Rapacza z zarządu wojewódzkiego LOK i pani wice-wojewody Wielebińskiej usunięto przeszkody. Mało kto wie, ale pierwotnie pomnik miał „stanąć” na średzkich „Kajakach” koło toru modelarskiego. Dzięki determinacji pana mgr Tadeusza Kurpaskiego i Jego patriotycznej postawie, pomnik stanął na średzkim rynku. Ojciec mój przed swoją śmiercią prosił mnie, abym o tym fakcie zawsze przypominał, co niniejszym czynię, dziękując panu Tadeuszowi Kurpaskiemu.

Wojciech Kopacz

P.S. W tym roku będziemy mieli 70. rocznicę napaści Niemiec hitlerowskich na Polskę oraz 20. rocznicę Odzyskania Niepodległości, to najwyższy już czas, aby orzeł w koronie wrócił na swoje miejsce (na obelisk). Tam, gdzie powinien być co najmniej od dwóch dziesięcioleci! To święty obowiązek włodarzy miasta i powiatu - jeżeli czują się patriotami.