WIECZORNE ROZMOWY Z „ROLANDEM” O SZTUCE

(OPINIA): Henri de Toulouse - Lautrec (1864 - 1901) francuski arystokrata, malarz i autor litografii oraz słynnych kabaretowych plakatów. To pierwszy artysta, o którym chciałem parę słów skreślić i zaprosić innych, na dalsze wieczorne rozmowy o sztuce.

Kartony i płótna Lautreca są zarówno wolne od romantyzmu jak i wulgarności, tak samo artysta unika tego, co dwuznaczne i sprośne, jak tego, co czułostkowe. Z pasją wraca do swojej pracy, uciech i oszołomień. Nie zamierza przeżywać doznanych rozczarowań. Śmiejmy się! Lepiej…, co? Bary i domy publiczne, prostytutki i koktajle, szalony taniec nie ustaje, postoje we fiakrze, wreszcie sen. Rozkoszuje się niezdrową atmosferą baru „Pod Myszą” Młody Henri obraca się wokół tych dziewczyn, które jedne o wyglądzie męskim, mają krawaty wiązane wysoko pod szyją i obcięte włosy, inne zaś ubrane w jaskrawe stroje, przybierają prowokujące pozy i akcentują swoją buchającą kobiecość. A wszystko to w atmosferze – oparach alkoholu i zapachu ambry, paczuli oraz piżma.

Pełno tu małych ryzykantek, które przyciąga perwersyjna ciekawość, i które obnoszą swoje zepsucie, jak kwiatek u kapelusza. Niech mi kto pokaże - powiada Lautrec - kobietę bardziej szaloną, niż kobieta szalenie zakochana w drugiej. Paryżanie widują malarza na ulicy w czerwonych spodniach, z niebieskim parasolem i z fajansowym psem pod pachą. Alkohol zrobił swoje. Alkohol i zło Wenery. Alkohol i rozpacz. Powolne samobójstwo dokonało się! Schorowany umiera w wieku 37 lat.

O szaleństwach Lautreca nich świadczy pewne zdarzenie, które rozegrało się po 45 latach po jego śmierci. Pewien antykwariusz wystawił na sprzedaż mosiężną wannę. Któregoś dnia dwie staruszki znieruchomiały przed witryną, wpatrzone w wannę. Weszły do sklepu, na pytanie antykwariusza, czy chcą ją kupić, odpowiedziały: „Ach! Nie! Chciałyśmy tylko popatrzeć”. To nasuwa tyle wspomnień. Być może zachowały w sercu wspomnienia o małym brzydalu, który potrafił je kochać lepiej, niż ktokolwiek inny w pensjonacie „Zielony dom”.

Federico Fellini mając ten sam temperament artystyczny i którego Giuletta wygląda jak siostra panny „Kratki rynsztokowej” albo panny Nini „Łapy przy sobie”, taki złożył hołd Lautrecowi: „Ten artysta znienawidził świat i uznał, że najpiękniejsze najczystsze kwiaty zepchnięto do mrocznych rejonów publicznego rozładowania się. To w tamtych czasach i dziś zapewne nie wybaczono Lautrecowi tego, co w nim najbardziej szokowało: całkowity brak uprzedzeń, naturalność wobec tego, co przywykło się nazywać ułomnością i złem”.

Woytek Kopacz