ZAPOMNIANA MONOGRAFIA POWIATU (ciekawostka historyczna)

Po 1945 r. większość byłych mieszkańców z powiatu średzkiego osiedlono w rejonie miasta Hameln w Dolnej Saksonii. Był to wynik planowej polityki władz ówczesnych Niemiec.

Tutaj także zawiązało się działające do dziś stowarzyszenie skupiające byłych mieszkańców regionu – Neumarkter Verein. W 1954 r. władze Hameln podpisały umowę patronacką z członkami stowarzyszenia i z okazji 10. rocznicy tego wydarzenia, w 1964 r., wydana została niskonakładowa broszura pod wymownym tytułem – Bewahrt das Erbe. Pisana częściowo pod wpływem, świeżych jeszcze, doświadczeń wojennych stanowi już miejscami jedynie pamiątkę pewnej minionej atmosfery. Niemniej jednak, zamieszczone w niej zostały liczne informacje historyczne, które tylko częściowo, lub w ogóle, nie ukazały się w innych późniejszych publikacjach.

Praca liczy 96 stron i zawiera kilkanaście artykułów dotyczących historii Środy Śląskiej i powiatu. Znalazły się w niej również jedne z pierwszych wówczas prób odtworzenia wydarzeń wojennych jakie rozegrały się na tych ziemiach na przełomie stycznia i lutego 1945 r. (Kämpfe im Kreise Neumarkt im Januar und Februar 1945, Die ärztliche Versorgung der Bevölkerung von Stadt und Land Neumarkt/Schles. vor, während und nach dem Zusammenbruch im Winter 1945).

Oprócz tego znajdziemy tutaj opisy uwarunkowań przyrodniczych, historię cukrowni i portu w Malczycach, czy gimnazjum i szpitala w Środzie Śląskiej. Jednak jednym z najciekawszych tekstów jest praca Heinza-Gottfrieda Gruhna o świętach jakie odbywały się przed wojną w Środzie Śląskiej – Neumarkt und seine Feste (s. 52-56). Znajdziemy tam informacje o zapomnianych zwyczajach średzkich, atmosferze minionych jarmarków tygodniowych i oprawie głównych uroczystości. Co ciekawe jeszcze w okresie przedwojennym targi odbywały się w co drugą środę. Dzień ten określano mianem „chłopskiej niedzieli” (Bauernsonntag) i wydaje się, że tradycja ta wywodzi się wprost ze średniowiecza. Znajdziemy tam również przepis na specyficzny napój jaki serwowano podczas festynów organizowanych przez cech średzkich karczmarzy.

Składał się m.in. z ciemnego piwa, wysokiej jakości oleju z oliwek, rumu, skórek cytryny, dużej ilości przypraw, cukru, soli i chleba! Jest także wzmianka o korowodach postaci przebranych w historyczne stroje, jak to zostało pokazane na jednej z licznych ilustracji zamieszczonej w pracy, którą prezentuję poniżej:

Po lewej „Stary Fryc” podczas święta regionalnego.
Po prawej Napoleon ze swoimi żołnierzami.

W samej książce znajdziemy o wiele więcej informacji o nieistniejących potrawach, zwyczajach i dialekcie obecnym w Środzie Śląskiej i okolicznych miejscowościach.{jcomments on}

dr Paweł Duma (Archiwum średzkie)