Skomentuj
„Morderca zostawia ślad” - ostatni film w karierze Zbigniewa Cybulskiego, został zaprezentowany publicznie już po tragicznej śmierci aktora 18 sierpnia 1967 roku. Wracając z planu zdjęciowego, Cybulski zginął pod kołami warszawskiego ekspresu na Dworcu Głównym we Wrocławiu.
Było to 8 stycznia 1967 roku. Dzieło nie zostało ukończone, a głosu w filmie użyczył aktorowi Tadeusz Łomnicki. Mało osób wie obecnie, że jedna z ważniejszych scen wspomnianego filmu, w której po strzelaninie ujęto Rodeckiego (bo w taką rolę wcielił się Cybulski) została nakręcona w nieistniejącym już młynie w miejscowości Kadłub w gminie Miękinia. Tak na temat tej roli wypowiedział się reżyser, a jednocześnie autor scenariusza Aleksander Ścibor-Rylski: „Przyjął rolę nie czytając jej - to już było coś niezwykłego (...). Do końca nie zapoznał się ze scenopisem, prawdę mówiąc, nie wiedział nawet, o co chodzi. Przed ujęciem opowiadało mu się treść sceny własnymi słowami, na ogół nie pytał, co było wcześniej i co będzie potem. Nie bardzo wiedział, kim są jego partnerzy, nie jestem nawet pewien, czy wiedział, kto ma się okazać prawdziwym mordercą. W piątek, 6 stycznia, wypowiedział swoją ostatnią kwestię w tym filmie. Była to zarazem jego ostatnia filmowa kwestia w życiu.”
Sam pobyt ekipy filmowej w Kadłubie zaznaczył się w pamięci starszych mieszkańców. Ustawianie szyn pod kamerę, pobyt znanego artysty i cala atmosfera planu stanowiła niezwykłe przeżycie dla wielu osób. Podobno w trakcie prac nad sceną, jeden z mieszkańców odnalazł ukrytą poniemiecką szablę, która została podarowana Cybulskiemu.
Dziś już trudno poznać miejsce, w którym zostały nakręcone epizody z udziałem tragicznie zmarłego aktora. Budynek młyna posiadający trzy piętra i górujący nad bryłą okrągły komin, został rozebrany w niedługim czasie po roku 1967. Na długo przed tym rokiem miejscowy PGR nie wykorzystywał obiektu do żadnego celu i niezabezpieczony wyczekiwał wiadomego końca. Rozebrano również piętrową willę niemieckiego właściciela zakładu, która znajdowała się w bliskiej odległości i została również ujęta w scenie. Z całego obejścia pozostała tylko cześć budynku gospodarczego oraz mały dom mieszkalny.
Niedaleko od miejscowości, na poewangelickim cmentarzu zachował się nagrobek jednego z ostatnich właścicieli młyna Tesche Traugotta, zmarłego w 1932 roku. Był on odpowiedzialny za rozbudowę i modernizacje zakładu na początku XX wieku. Jeszcze na pocztówce z końca wieku XIX widoczne są dwa wiatraki i niewielki dom stojący w miejscu, w którym powstało w późniejszym czasie wspomniane gospodarstwo.
Na zakończenie warto jeszcze przytoczyć fragment znanej książki Edwarda Stachury pt. „Siekierezada”, gdzie jest mowa o śmierci Cybulskiego: „- Miał zginąć i zginął. To jest los. O tym to zatem więc cały pociąg rozmawiał, szeptał, mruczał i mamrotał z rzadkim zgodnym przejęciem. O tej śmierci nagłej i niespodziewanej wszyscy rozprawiali w zatłoczonych przedziałach i zawalonych korytarzach jadącego na zachód przez zimowe pola pociągu. Był pociąg, nie ten, ale pociąg jako taki, narzędziem tragedii. Długim nożem, szpadą, siekierą, młotem, zwanym francuskim kluczem, żelaznym łomem tragedii. Koła pociągu to były tryby tragedii, które wkręciły w siebie tego, o którym była ogólna mowa.”
W wielu opracowaniach, nie ujęto Kadłuba w spisie miejsc uczestniczących w zdjęciach do wspomnianego filmu. Nikt już nie pamiętał, w jakiej małej i tak podobnej do innych, na Dolnym Śląsku, miejscowości to było. Zdarzenie utrwaliło się na stałe tylko w pamięci mieszkańców i dla ocalenia przed zapomnieniem, zostało przekazane za pośrednictwem niniejszego artykułu.
Paweł Duma
