Ustrój do ch... nie podobny, czyli jak obywatele narzekali

II część cyklu „Aby Polska rosła w siłę...”
W roku 1977 społeczeństwo nie było zadowolone z władzy ludowej. Epoka Edwarda Gierka dobiegała końca. W sklepach brakowało mięsa, ale były za to podwyżki artykułów spożywczych. Dyrektorzy PGR-ów i SKR-ów nie chcieli pomagać chłopom w żniwach, nie dbali też o swoje zakłady.

Panowało powszechne powiedzenie, że czy się stoi czy się leży, dwa tysiące się należy. Nastroje społeczne pogarszały się z miesiąca na miesiąc. Tu i ówdzie już otwarcie (czytaj: publicznie) mówiono, w jakim ustroju przyszło nam żyć.
Oto kilka przykładów, jakie ukazują sporządzone przez funkcjonariuszy MO „notatki urzędowe”, pisane na użytek bezpieki. Zawarte w nich podkreślenia pochodzą od redakcji.

Kolejka przed jednym ze klepów spożywczych we Wrocławiu

Ustrój do ch... nie podobny
24 marca funkcjonariusz z Komisariatu MO w Środzie Śl., plut. Mieczysław Świlak w sporządzonej przez siebie notatce napisał:
„W dniu 23.03.77 r. uzyskałem informację, z której wynika, że Stanisław S. zam. Lutynia, ul. Kościuszki, zarobkujący na postoju taksówek i Marian P. zam. Środa Śl., ul. Szkolna również zarobkujący na postoju taksówek oraz Jan M., zam. Chwalimierz gm. Środa Śl. posiadający własną fermę kurzą w Chomiąży mają zamiar wyjechać w m-cu kwiecień-maj tego roku do RFN celem znalezienia tam pracy. W przypadku znalezienia pracy mają pozostać tam na stałe.
Informujący podał, że rozmowę tą usłyszał na postoju taksówek gdzie w/w nadmienili, że otwarli już swoje konta bankowe oraz dość wrogo wypowiadali się o ustroju PRL. W wypowiedziach tych były m.in. słowa nic mnie tu nie wiąże, jak będzie tak dalej to przyjdzie zdechnąć, do h...a nie podobny taki ustrój.
Nadmieniam, że St. S. dość często wyjeżdża do RFN skąd przywozi różne rzeczy”.
Publiczny występ radnego
W kolejnej notatce, sporządzonej 10 czerwca 1977 roku czytamy:
„W dniu 8. 06. 1977 r. uzyskałem poufną informację o tym, że w dniu 30. 04. 1977 r. w godzinach popołudniowych w Środzie Śl. na ul. Targowej koło Wytwórni Płyt Wiórowo Cementowych Prezes Gminnej Spółdzielni Samopomoc Chłopska w Środzie Śląskiej Ob. Jan H. zam. Środa Śląska, radny Wojewódzkiej Rady Narodowej we Wrocławiu, członek ZSL, będąc w stanie nietrzeźwym wypowiadał się podniesionym głosem negatywnie w stosunku do władzy ludowej:
„Ja pier... czerwonych, PZPR, koniczynkę tzn. Zjednoczone Stronnictwo Ludowe”. Wymienionemu zwracali uwagę Tadeusz W. zam. Środa Śl., ul. Mostowa oraz Kazimierz H. zam. Środa Śl. ul. Nowotki. Mimo tego Jan H. nie zaniechał swoich wypowiedzi, a w dalszym ciągu wypowiadał się jak wyżej chcąc prowokować Tadeusza W. do awantury grożąc mu ręką przed twarzą.
Udzielający mi informacji Tadeusz W. – emeryt MO nadmienił, że jeżeli Komisariat MO w Środzie Śląskiej nie powiadomi o powyższym miejscowych władz, wówczas on sam napisze do Komitetu Centralnego PZRP z podkreśleniem jak to radni są ustosunkowani do władzy ludowej”.
„Dokąd nas będą gnębić”?
Pytanie o ustrój PRL nie mogłoby zyskać pełnej wartości, gdyby nie było pytania o największego naszego sojusznika – Związek Radziecki, co wynika z notatki z dnia 25. 07. 1977 r.:
„W dniu 25. 07. 1977 r. o godz. 18-tej podczas pełnienia służby patrolowej w Środzie Śląskiej na Pl. Wolności obok Dworca PKS usłyszałem głośny krzyk oraz wrogą wypowiedź: „Precz z ruskimi dokąd nas będą gnębić”.
Zobaczyłem, że krzyczał to: Ob. Mieczysław C. s. Józefa i Bronisławy, ur. 23. 04. 1933 r. ZSRR zam. Środa Śląska Pl. Wolności. Wymieniony jest wrogo ustosunkowany do obecnej rzeczywistości. Poza tym używał on słów wulgarnych. Był w stanie nietrzeźwym. Za zakłócanie spokoju sporządzony został na w/w wniosek do Kolegium d/s Wykroczeń. Jest on notowany w tut. Komisariacie MO jako pasożyt ponieważ od dłuższego czasu nigdzie nie pracuje ani też nie stara się o podjęcie stałej pracy. Jest to obywatel nie cieszący się dobrą opinią, karany sądownie za napad z bronią oraz karany przez kolegium. Utrzymuje kontakty z elementem przestępczym oraz osobami nie cieszącymi się dobrą opinią”.
Takie wypowiedzi miały miejsce i oddawały w swej treści ogólny nastrój społeczny. Jedni głośno i w miejscach publicznych artykułowali swoje pretensje do systemu, rządu, czy państwa, a drudzy podsłuchując, zdawali relację milicjantom. Ci musieli wykazywać się w pracy. Podejrzewamy więc, że nie wszystkie notatki były prawdziwe i są wśród nich także i te wymyślone, na zasadzie papier wszystko przyjmie. Ale nawet gdyby tak było, to i ta milicyjna twórczość w pełni oddaje społeczne nastroje i od rzeczywistości nie odbiega. Obywatele byli niezadowoleni z ludowego państwa. Dlaczego? O tym napisano w notatce z Posterunku Milicji w Malczycach z dnia 13 października 1977 roku:
„Wyśmiewają się z rządu”
„W czasie pełnienia codziennych obowiązków służbowych na terenie Poster. MO Malczyce uzyskałem informację dotyczącą zaopatrzenia rynku w artykuły garmażeryjne i spożywcze, a wiąże się to z tym, że mieszkańcy gminy Malczyce skarzą się, że nie można zakupić wędliny gdyż dostawy dostarczają tylko kilka kilogramów, co nie jest w stanie zaopatrzyć dostatecznie osób kupujących. Wytwarzane są duże kolejki przed sklepami. Również pracownicy pracujący w zakładach pracy nie mogą nabyć tych artykułów na śniadanie. Wyśmiewają się z rządu PRL, ponieważ zostały podwyższone płace a żywność została kompletnie ograniczona. Rodziny wielodzietne wyrażają oburzenie, gdyż nie mogą podołać w żywieniu dzieci ponieważ brak jest podstawowych artykułów. Z informacji wynika, że ludność mówi żeby ograniczony został alkohol a nie żywność, gdyż alkoholem cieszą się alkoholicy, a dzieci muszą chodzić głodne. Chodzą pogłoski, że powtórzy się grudzień, lecz będzie to inny niżeli uprzednio gdyż ludność będzie ignorować prośby rządu PRL”.