Sowieckie sługusy obdarły Polskę ze wszystkiego co piękne i wzniosłe, a oblekły w brud, kłamstwo i splugawili święte pamiątki. Żołnierze  Wileńscy  – dziewczęta i chłopcy wypędzeni ze swoich domów przez sowietów, podjęli nierówną walkę o godność i honor.  Przywołując słowa Maurycego Mochnackiego (Obywatel Polski – Wróg Moskwy. 1803 – 1834) można je obecnie przypisać Żołnierzom Wileńskim.

„Jedynym romansem ich młodego życia była walka o Wolną Polskę”.

Dowódcą Brygady był major Zygmunt Szendzielarz „Łupaszka”. Zastępcą kapitan Lech L. Beynar ”Nowina”, późniejszy pisarz historyczny znany pod pseudonimem Paweł Jasienica.                                                               

Dowódcami szwadronów byli:

Porucznik Zygmunt Błażejewicz „Zygmunt”  - 1 Szwadron. Postrach wszelkiej maści zdrajców i wrogów Polski. Podporucznik Romuald Rajs „Bury” - 2 Szwadron

ppor. Leon Smoliński „Zeus” - 3 Szwadron

ppor. Marian Pluciński „Mścisław” - 4 Szwadron

por. Jan Mazur „ Piast” - kompania szturmowa.

ppor. Jan Zaleski „Zaja” dowódca drużyny podoficerskiej.

W 1945 r. kadrę V Brygady Wileńskiej stanowili:

major Zygmunt Szendzielarz „Lupaszka”

por. Marian Pluciński ”Mścisław” - znał biegle 4 języki obce.

ppor. Zdzisław Badocha. Jeden z najmłodszych i najdzielniejszych żołnierzy wyklętych. Sławna stała się  ”Majówka Żelaznego”, w ciągu 12 godzin dowodząc niewielkim patrolem, przy pomocy zarekwirowanych samochodów rozbił  7 posterunków milicji i dwie placówki Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego, o tej akcji poinformowało radio BBC na cały świat.

ppor. Henryk Wieliczko „Lufa”

wachmistrz  Jerzy Lejkowski „Szpagat”

Sanitariuszki - łączniczki, podporucznik czasów wojny Lidia Lwow „Lala”- skazana przez komunistycznych sędziów na dożywotnie wiezienie (Lidia Lwow pochodziła z arystokracji rosyjskiej była Księżną - miałem ten zaszczyt i honor być gościem w jej warszawskim mieszkaniu i przez kilkanaście lat korespondować z nią do czasu jej śmierci w 2021 r.).

W jednej z rozmów opowiadała mi, że podczas odwiedzin rodziców w 1943 czy 1944 r. w Kobylniku nad jeziorem Narocz, w którym mieszkała też zaprzyjaźniona rodzina Mackiewiczów, Pani Lidia  nosiła na rękach córkę sąsiadów małą Marię Mackiewicz, późniejszą Marię Kaczyńską - żonę prezydenta Polski Lecha Kaczyńskiego.   Pani Lidia Lwow - Eberle – z urodzenia była Rosjanką, z wyboru wielką polską patriotką.

Alicja Trojanowska - późniejsza żona Zygmunta Błażejewicza.

Wanda Czarnecka - późniejsza żona podporucznika Lucjana Minkiewicza  („Wiktor”),  dowódcy 6 Brygady Wileńskiej. Skazana przez komunistycznych sędziów na 12 lat wiezienia.

Danuta Siedzikówna ”Inka” - 17-letnia sanitariuszka skazana przez komunistycznych sędziów na karę śmierci – wyrok wykonano. Żołnierze Wileńscy bronili polską ludność cywilną przed Niemcami, sowietami, kolaborantami litewskimi, białoruskimi i agenturą komunistyczną. V i  VI Brygada Wileńska wykonała ponad 550 akcji zbrojnych przeciwko wrogom Ojczyzny.

Okres II wojny światowej to walki V Brygady na Wileńszczyźnie do operacji „Ostra Brama” (1944 r.),  w ramach akcji Burza, w której V Brygada nie brała udziału. Major „Łupaszka” nie chciał współpracować z Armią Czerwoną w wyzwalaniu Wilna. Znając sowietów wiedział, że taka wspólna akcja zakończy się dla Polaków tragicznie. I tak się stało, sowieci aresztowali żołnierzy Armii Krajowej, mordowali i wywozili na Sybir.

W latach 1945 -1946 Wileńscy Wyklęci walczyli na ziemi szczecińskiej, gdańskiej, białostockiej, olsztyńskiej, mazowieckiej i lubelskiej. Patrol sierżanta Józefa Bandzo („Jastrząb”), wykonał kilkusetkilometrowy rajd i zadał cios komunistom we Wrocławiu, Wałbrzychu i Kłodzku.

Żołnierze V Brygady Wileńskiej pochodzili z patriotycznych rodzin, połowa z nich posiadała wykształcenie średnie, reszta  podstawowe, co w tych czasach było ewenementem. Podczas 5 lat okupacji, Niemcy nie byli zainteresowani kształceniem Polaków, których uważali za "podludzi".

Żołnierze V Brygady Wileńskiej Armii Krajowej ginęli w walce z wrogami ojczyzny, sowietami i rodzimymi komunistami. Umierali w ogromnych męczarniach w ubeckich kazamatach. Torturowani i mordowani nigdy nie wyrzekli się Boga i Ojczyzny.

Woytek Kopacz

Żołnierze 5 Wileńskiej Brygady AK. Od lewej: ppor. Henryk Wieliczko „Lufa”, por. Marian Pluciński „Mścisław”, mjr Zygmunt Szendzielarz „Łupaszka”, wachm. Jerzy Lejkowski „Szpagat”, por. Zdzisław Badocha „Żelazny”

Żołnierze niepodległościowej partyzantki antykomunistycznej. Od lewej: Henryk Wybranowski „Tarzan”, Edward Taraszkiewicz „Żelazny”, Mieczysław Małecki „Sokół” i Stanisław Pakuła „Krzewina” (czerwiec 1947)