SkomentujPrzez prawie dwie dekady uczestniczyłem w spotkaniach Dolnośląskiego Oddziału Stowarzyszenia Miłośników Dawnej Broni i Barwy, poznając takie autorytety jak: profesor Zdzisław Żygulski - junior, Lesław Kukawski, Stanisław Ledóchowski, Bogdan Pietruszka - twórca słynnych Krzyży Gdańskich, Jerzy Zarawski i Lena Zajączkowska oraz pogłębiając wiedzę z historii broni i barwy.
A jak i dlaczego powstało to polskie odznaczenie?
Wojna 1920 roku wymusiła na dowództwie Wojska Polskiego potrzebę nagradzania czynów heroicznych i podniesienia morale w przededniu Bitwy Warszawskiej. Wprawdzie nagradzano żołnierzy w I Korpusie Polskim w Rosji i w armii generała Hallera we Francji podczas I wojny światowej własną polską odznaką w postaci biało-amarantowej wstążki, ale odznaczenie w kształcie krzyża powstało dopiero w związku z Rozporządzeniem Ministra Spraw Wojskowych z dnia 30 września 1920 r., porządkującym przepisy wykonawcze.
Ostatecznie, w myśl aktów prawnych, Krzyż Walecznych można było otrzymać 4-krotnie za czyn „męstwa i odwagi” w boju. Takie odznaczenie otrzymali weterani Powstania Styczniowego, sporadycznie żołnierze za walki w latach 1914 – 1918 oraz za odwagę w kampanii 1919 – 1920. Podczas Wojny Obronnej w 1939 r. w wyniku walk odwrotowych w ciężkich warunkach, żołnierzy i oficerów odznaczano na polu walki. Na obczyźnie już, w grudniu 1939 r. 21 marynarzy otrzymuje KW, potem odznaczeni zostają żołnierze za bitwę o Narwik, walki we Francji, lotnicy podczas Bitwy o Anglię, w 1941 Afryka Północna – Tobruk, w 1944 r. za bitwę o Monte Cassino - itd. Krzyże Walecznych nadawano też w okupowanym kraju, m.in. za Akcję „Burza”. Czynił to Komendant Główny AK, potem dowódcy okręgu. W zależności od miejsca i czasu, w ciągu 25 lat od 1920 do 1945 r.
Krzyże Walecznych różniły się detalami oraz wzorem wstążki, na której noszono odznaczenie. Żołnierze, którzy powtórnie zostali odznaczeni za bohaterstwo Krzyżem Walecznych, na wstążce umieszczali okucie w formie listwy blaszanej z wytłoczonymi liśćmi dębu (w załączeniu fotografia Krzyża Walecznych).
Ale wszystko zaczęło się 3 sierpnia 1914 roku. Komendant Główny Wojska Polskiego Józef Piłsudzki, na krakowskich Oleandrach, przed szeregiem 1 kompanii tak przemówił do żołnierzy: „Spotkał Was ten zaszczyt niezmierny , że pierwsi pójdziecie do Królestwa”(…. ) „Patrzę na Was jako na kadry, z których rozwinąć się ma przyszła Armia Polska”.
Wczesnym rankiem 6 sierpnia 1914 roku strzelcy ruszyli szosą kielecką w kierunku granicy austriacko – rosyjskiej. Tadeusz Kasprzycki i Bolesław Wieniawa Długoszowski w ten sposób relacjonowali to wydarzenie: „Słupy graniczne minęliśmy w milczeniu, maszerując na baczność”. Jak memento w uszach Komendanta brzmiały słowa jego Matki, Marii Piłsudzkiej: "Będzie Polska w imię Pana… Będzie Polska w imię Pana!".
Zanim jednak Kadrówka wyruszyła z Oleandrów, 2 sierpnia 1914 roku wysłany został za kordon graniczny siedmioosobowy patrol dowodzony przez Władysława Belinę –Prażmowskiego. Patrol wyruszył jako pieszy w cywilnych ubraniach, a przecież "Siódemka" to pierwsi ułani od czasów Powstania Styczniowego 1863 r. Sześciu z tych młodych Polaków to późniejsi dowódcy pułków i brygad kawalerii Polski Niepodległej. Najstarszym pułkiem jazdy odrodzonego Wojska Polskiego był 1 Pułk Szwoleżerów, był on kontynuatorem tradycji Polskich Szwoleżerów Gwardii Napoleona Bonaparte. To właśnie szwoleżerowie polscy osłaniali wjazd Napoleona Bonaparte do Neumarkt – Środy Śląskiej. I to ci najsławniejsi polscy oficerowie: Generał Dezydery Chłapowski, pułkownik Andrzej Niegolewski, pułkownik Jan Hipolit Kozietulski, przebywali w tym kiedyś i obecnie pięknym polskim mieście. Szanujmy Polską historię i polskich bohaterów.
Postscriptum: Mam prośbę do Pani Burmistrz Elżbiety Czarnoty. Upamiętnijmy tych wielkich polskich patriotów nazwą parku, skweru, ulicy, wg zasady: Nic dala siebie, wszystko dla Ojczyzny.
Woytek Kopacz
Polski szwoleżer w starciu z pruskim huzarem - kopia obrazu Wojciecha Kossaka z 1914 roku
