31 sierpnia 1920 roku o godz. 7 rano 1 Dywizja Jazdy (Polacy) weszła w bezpośredni kontakt z 1 Armią Konną (Rosja bolszewicka). Ale wcześniej polskie dowództwo postanowiło całkowicie zniszczyć Konarmię. W pościg za Budionnym - dowódcą Konarmii, wyruszyła polska 1 Dywizja Jazdy pułkownika Juliusza Rómmla, składająca się z 6 Brygady Jazdy pułkownika Konstantego Plisowskiego. W skład Brygady wchodziły legendarne pułki ułanów. 1 Pułk Ułanów Krechowieckich, którego dowódcą był płk Sergiusz Zahorski. 12 Pułk Ułanów Podolskich rotmistrza Tadeusza Komorowskiego (24 lata później ułani 12 Pułku Ułanów Podolskich - zdobywają Klasztor Monte Cassino). 14 Pułk Ułanów Jazłowieckich pod dowództwem rotmistrza Michała Beliny - Prażmowskiego, 8 Pułk Ułanów im. Księcia Józefa Poniatowskiego.

Pod Komarowem doszło do starcia Konarmii (6 tysięcy bolszewickiej jazdy) i Polskich Ułanów (1,5 tysiąca kawalerzystów polskich). Walki trwały cały dzień. Polaków było cztery razy mniej niż bolszewików. Do rozstrzygnięcia bitwy przyczyniła się szarża 8 Pułku Ułanów KJP pod dowództwem rotmistrza Kornela Krzeczunowicza. Ułani z 8 Pułku natarli na przeważające siły wroga, z całą determinacją wbili się klinem w hordy bolszewickie. Siekali i rąbali szablami tak długo, aż zmusili wrogów do panicznej ucieczki. Konarmia została rozbita. Z 20-tysięcznej bolszewickiej, konnej armii wkraczającej w granice Rzeczypospolitej za rzekę Bug, komisarz Siemion Budionny wyprowadził tylko 3 tysiące bojców. Podczas odwrotu, ale i wcześniej, zdemoralizowana Konarmia dokonuje szeregu morderstw, gwałtów i pogromów Polaków, Ukraińców i Żydów. Zwycięstwo pod Komarowem zapisało się na stałe w polskiej historii – jako przykład bezgranicznej miłości do Ojczyzny. Jeżeli chcemy zachować Wolność – to musimy być gotowi do największych poświęceń!

Woytek Kopacz

Źródło: Niepodległa 1918. Fundacja obchodów 100. Rocznicy Odzyskania przez Polskę Niepodległości. Oficyna Wydawnicza Volumen.

P.S. Rotmistrz – stopień wojskowy w kawalerii odpowiadający kapitanowi, rotmistrz jest dowódcą szwadronu. W wojskach lądowych kapitan jest dowódcą kompanii.